Toksoplazmoza jest najbardziej rozpowszechnioną pasożytniczą zoonozą na świecie. Seropozytywność świadcząca o kontakcie z pasożytem występuje u kilkudziesięciu procent ludzi dorosłych na wszystkich kontynentach. Występowanie przeciwciał anty-Toxoplasma w surowicykrwi najczęściej jest przejawem nabytej odporności i rzadko świadczy o trwającym procesie chorobowym.
Zagrożenie dla człowieka stanowi przede wszystkim mięso świń, owiec i kóz.Szczególnie podatne na zarażenie są sarny, zające oraz ptaki łowne, przede wszystkim kaczki, gęsi i gołębie. Także mięso dzików może stanowić źródło zarażenia
Toksoplazmoza – czy koty stanowią zagrożenie dla ludzi?
Zdrowy, zadbany kot nie stanowi zagrożenia toksoplazmozą dla ludzi! Nie jest też zagrożeniem dla kobiety w ciąży!
Koty najczęściej zarażają się zjadając upolowane gryzonie i ptaki, względnie surowe mięso i narządy zwierząt zawierające tkankowe postacie T. gondii – tachyzoity i bradyzoity.
Siewcami oocyst są młode koty zarażone po raz pierwszy, u których występuje jelitowa postać toksoplazmozy, tj. dochodzi do namnażania się pasożyta w nabłonku jelita cienkiego i wytwarzania oocyst. W przebiegu choroby u młodych kotów występują zaburzenia oddechowe i nerwowe, często dochodzi do uszkodzenia wątroby i zaatakowania gałki ocznej.
Objawy kliniczne w postaci biegunek nie zawsze występują. Kot wydala oocysty od 3-10 dnia po zjedzeniu cyst tkankowych w mięsie zarażonych zwierząt, wydalanie oocyst trwa do 20 dni, jest najintensywniejsze między 2 i 5 dniem.
Zarażone młode koty mogą wydalać miliony oocyst. Te postacie pasożyta pozostają zachowują w środowisku zewnętrznym zdolność do inwazji przez 12-18 miesięcy.
Z epidemiologicznego punktu widzenia bardzo istotne jest to, że oocysty stają się inwazyjne 2-5 dni po wydaleniu z kałem (sporulacja oocyst).
U dorosłych kotów pojawia się odporność, brak jest objawów klinicznych zarażenia lub objawy są niespecyficzne (gorączka, spadek apetytu i osłabienie), nie występuje stadium jelitowe choroby (nie dochodzi do wydalania oocyst z kałem).
Co robić, aby koty nie stanowiły zagrożenia dla ludzi?
- nie karmić kotów surowym mięsem
- ograniczać kotom możliwość polowania na gryzonie i ptaki
- codziennie opróżniać kocią kuwetę
W przypadku kotów, które polują na gryzonie i ptaki nie można wykluczyć ryzyka dla ludzi! Gryzonie, a szczególnie myszy pełnią rolę bardzo istotnych żywicieli rezerwuarowych, podtrzymujących krążenie pasożyta w środowisku.
Toksoplazmoza u ludzi
U ludzi, podobnie jak u wielu gatunków ssaków oraz ptaków – żywicieli pośrednich T. gondiizarażenie pierwotne zwykle przebiega bezobjawowo.
U zdrowych osób dorosłych ryzyko ciężkiej choroby jest minimalne, występuje natomiast u osób z niedoborami odporności oraz u dzieci zarażonych przez matkę w życiu płodowym (toksoplazmoza wrodzona).
Toksoplazmoza nabyta (zarażenie pierwotne) u osób ze sprawnym systemem odpornościowym przebiega zazwyczaj bezobjawowo lub skąpoobjawowo (objawy rzekomo grypowe: stany podgorączkowe, osłabienie, bóle głowy i mięśni, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, karkowych i potylicznych utrzymujące się 4-6 tyg.).
Ciężki przebieg toksoplazmozy nabytej obserwuje się u pacjentów z obniżoną odpornością (immunosupresja, długotrwała terapia przy użyciu środków przeciwzapalnych – kortykoterapia, wrodzone lub nabyte upośledzenie odporności, AIDS)
Toksoplazmoza wrodzona występuje u płodów zarażonych przez łożysko wskutek krwiopochodnego przekazania tachyzoitów od zarażonej matki. Zagrożone są jedynie płody matek z pierwotnym zarażeniem w czasie ciąży. Nie w każdym przypadku pierwotnego zarażenia matki musi dojść do zarażenia płodu. Toksoplazmoza wrodzona może rozwinąć się tylko podczas jednej ciąży.
Jak zapobiegać zarażeniu toksoplazmozą
Podstawowym zaleceniem w zapobieganiu zarażenia, szczególnie dla osób z grupy wysokiego ryzyka (kobiety w ciąży, które wcześniej nie miały kontaktu z pasożytem) jest spożywanie wyłącznie mięsa poddanego właściwej obróbce termicznej (gotowanie, smażenie, mrożenie w temp. -20°C przez minimum dwa dni). Nie należy próbować surowego mięsa w trakcie jego przyrządzania. Szczególnie narażone na zarażenie są osoby zajmujące się obróbką mięsa (toksoplazmoza – choroba zawodowa). Powinno się unikać picia wody z otwartych ujęć, przypadkowego połknięcia ziemi oraz kontaktu z odchodami kotów.
W warunkach domowych koty nie stanowią zagrożenia, pod warunkiem regularnego, codziennego opróżniania kuwet, aby nie dopuścić do sporulacji oocyst (zachodzi w ciągu 2-5 dni)
